Judas anders bezien in vierde ‘Passion’ van Niekerk
OLDEKERK/NIEKERK – Judas is ditmaal de centrale figuur in de eigen ‘Passion’ van Niekerk, die op Tweede Paasdag wordt opgevoerd op vier plaatsen rondom de Liudger kerk. Met dit vierde wandelend muziektheater voegt de protestantse gemeente Niekerk-Oldekerk-Faan-Enumatil de komende Paastijd een nieuw deel toe aan een reeks, die in 2013 begon.
“Judas intrigeert me”, zegt bedenkster en schrijfster Egbertha Lodewegen, die het concept van deze passievoorstelling al in mei 2020 naar haar co-writer Annemiek Hummel stuurde. “Waarom verraadde Judas Iskariot zijn beste vriend Jezus? Voor het verraad kreeg Judas geld en hij wees Jezus aan door hem een kus te geven. De Judaskus is een bekende uitdrukking. Overal wordt Judas beschreven als duivels slecht. Maar oordelen wij te snel? Is het verhaal ook op een andere, liefdevolle manier te bekijken?” Toen Egbertha kerkelijk werker Erik Renkema, die als oud-Niekerker eerder bij een theater betrokken was, sprak over het plan voelde ze zich in haar interpretatie van de figuur Judas gesterkt door zijn eerste spontane reactie. “Het gaat over Judas? Je hebt hem toch niet als slechterik neergezet?” Renkema, die bekend staat als een modern kerkelijk werker, werd een enthousiast supporter van het project. Annemiek lacht: “Hij liket al onze filmpjes op Facebook.” ‘Judas’ is overigens niet alleen op Facebook terug te vinden. “Er zijn ook podcasts gemaakt.” Egbertha plaatst het passieverhaal in een veel bredere context in de zoektocht naar een antwoord op het ‘waarom’ van Judas’ verraad. “Dit is een moeilijk te doorgronden verhaal, zoals ook het Oude Testament verhalen bevat die voor ons moeilijk te begrijpen zijn. Het wijken van de Rode Zee bijvoorbeeld, waardoor Mozes het in Egypte vastgehouden Joodse volk kon leiden naar het Beloofde Land. Of het feit dat Mozes zelf het land Kanaän niet binnen mocht. Ook het Salomonsoordeel is een voorbeeld. Koning Salomo dreigde een baby, waarover twee vrouwen streden, te doorklieven met een zwaard om erachter te komen wie de werkelijke moeder was.” Uit deze verhalen spreekt een vast vertrouwen en een misschien moeilijk te bevatten, maar grote wijsheid. Het geloof in God is hiervan de bron. “Misschien is in de oude verhalen zo het antwoord te vinden op de vraag waarom Judas zijn beste vriend heeft verraden.” De predikante van de eigen gemeente heeft het script theologisch nagekeken en vond ook dat de vrije interpretaties uitnodigen tot doordenken. Voor de rol van Judas had Egbertha meteen Jan de Jong voor ogen. “Vanwege zijn vriendelijke, zachte uitstraling.” Tijdens de eerste repetitie waarbij alle spelers zich in Bijbelse kledij hebben gestoken, woensdag 13 maart in de Ichthus-kerk in Oldekerk, speelt Jan een getergde man die zijn daad met woorden omkleedt. Door zíjn verraad sterft Jezus, na een lange lijdensweg. Precies zoals dit in oude profetieën al is aangekondigd. “Iemand moest het toch doen!”, roept Judas uit. “Ja, ik neem geld aan voor mijn verraad. Maar anders ben ik toch niet geloofwaardig?” Het passiespel is toegankelijk geschreven, voor een breed publiek. “Het is niet als een zware preek, het is niet echt voor ‘kerkmensen’ geschreven”, zegt Egbertha. Er wordt volgens haar geen mening opgedrongen, maar stof tot nadenken aangereikt. In het dorp wordt al lang uitgekeken naar het vervolg op ‘The Passion, the days after’ (2013), ‘Petrus, als Pasen en Pinksteren…” (2015) en ‘Hanna’ (2018). “Zowel door kerkelijken, als door niet-kerkelijken. Corona zorgde voor uitstel, anders was ‘Judas’ al eerder opgevoerd.” Duizend man publiek verwacht de organisatie op Tweede Paasdag te kunnen verwelkomen, verspreid over vier opeenvolgende uitvoeringen. De start is om 11.30 uur bij dorpshuis De Rotonde, de duur is telkens ruim een uur. Het wandelend muziektheater is ook voor rolstoelen en rollators toegankelijk. Het spektakel wordt gedragen door 120 mensen: spelers, figuranten, decorbouwers, kledingnaaisters, muzikanten van Dindua, een gelegenheidsband met viool onder leiding van Gjalt de Jong, geluidstechnici, een kinderkoor, de nieuwe beheerders van De Rotonde, vrijwilligers die hand- en spandiensten verrichten en mensen van Stichting De Zijlen, die op het eind een collecte houden. Bezoekers kunnen daarbij desgewenst van een QR-code gebruikmaken. “We heffen geen entree, maar de kosten voor headsets bijvoorbeeld zijn hoog”, zegt Annemiek. Gelukkig leeft de voorstelling in het dorp en wordt er veel beschikbaar gesteld. “En alle rietpluimen, waarmee de graven op het kerkhof aan het zicht worden onttrokken, hebben we zelf in de petgaten geoogst met medewerking van Staatsbosbeheer.” Zo zorgt ‘Judas’ al lange tijd voor meer verbinding en voor dwarsverbanden in de samenleving, die er anders niet zouden zijn. Familiebanden blijken bij het realiseren van dit passiespel ook van grote waarde. Egbertha’s echtgenoot Hans speelt bijvoorbeeld Petrus en de liefdevol sprekende verteller Maria Magdalena is Lia, de echtgenote van Henk Hogewerf. Hij speelt de oudste personage van het spel, Mozes. Daarvoor laat Henk al maanden zijn haar en baard groeien. Tijdens de repetitie zingt hij het ‘Lied van Mozes/Onbereikbaar dichtbij’ zo mooi, dat iedereen met stille ontroering luistert. De jongste speler is de 10-jarige Anneminke, die zich tussen de dagloners begeeft. “De rol van Jezus is ook nu weer voor Otto Folkerts”, zegt Egbertha. Hij zingt prachtig en breekbaar ‘Grijs’ van Nielson. Ook liedjes van onder meer Bløf, Trijntje Oosterhuis en Kris Kross Amsterdam, Maan en Tabitha worden, met deels aangepaste tekst, gezongen. De voorstelling is in het Nederlands, hoewel alle spelers en muzikanten tijdens de repetitie onderling in de eigen streektaal met elkaar praten. Zo klinkt het voor aanvang van de eerste repetitie ‘met alles erop en eraan’ op de gang: “Bennen we almoal n beetje nerveus?” In de kleedruimte zegt iemand gekscherend tegen een mannelijke tegenspeler: “Hoe liekt t, hest stoe dien jurk al aan?” Voor het Westerkwartiers is in het stuk toch nog een rol weggelegd. Maar waar dat gebeurt, moet een verrassing blijven.
