‘Ik proat plat. Doe ok?’ - Het Lab
Net as hiel veul andere minsen rie ik voak over de Bovenweg ien Grootegast en kom dan bij de begroafploats laans. Veur de eigenleke begroafploats leit n soort van parkeerterrein met n wit gebouwtje. Nog nooit was me opvallen dat doar wat bezunders met aan e hand is. Tot veurege week een kennis mij vroeg of ik ok wat wist over dat gebouwtje. Nou nee, op elke begroafploats steit wel n boar of lieken huuske. Ja, zee der, mor die stoan dan meestal midden veur of midden achter. Doar had de man n punt. Toen ik der weer es laans kwam ben ik even stopt. Het is dudelek te zien dat et gebouwtje niet op mor noast de e begroafploats stijt. Toen werd ik nijschiereg en ben begonnen te groaven noar gegevens.
Het bleek dat we veur het ontstoan van t gebouwtje meer dan 115 joar ien e tied weerom moeten. Ien 1912 werd noamelek de melkcontrolevereniging “Doezum en Omstreken” opricht. Dit gebeurde ien café Nieuwhof ien Doezum onder leiding van de Rijks Veeteelt Consulent J.J. Huis. De eerste veurzitter was S Hulshoff.
Tot dan toe werd er uutbetoald noar het aantal liters dat men leverde.
Mor het was n vremde tied. De melkfabriek kreeg meer liters melk aanleverd dan dat er melk uut e koeien kwam. Meschien dat er bij het omspoelen van de bussen per ongeluk wat wotter achterbleef? Vanof 1912 is men doarom overgoan tot het betoalen van liters plus vetgehalte. Vermoedelek is dit gebeurd noar aanleiding van n lezing deur de Zuivelconsulent de heer Huisman over fok-en controleverenigingen op 16 augustus 1911. Omdat de notulen van de eerste joaren verdwenen bennen is doar niet veul over te vertellen.
De notulen die bewoard bleven binnen begunnen ien 1927. De melkpries schommelde toen rond de twee en een half tot drie en een halve cent per liter.
Ien 1930 werd de heer Steven Land benoemd as controleur. Op e joarvergoadering van 6 februari 1932 kon Land melden dat hij 11000 monsters had har. Der werd besloten dat Land het laboratorium mor aan huus hemmen most. Woar dat de eerste twee joar west het is niet dudelek. Deur de crisis die toen aan e gang was zakte het aantal leden behoorlek. Der binnen zelfs plannen west om de vereniging op te heffen. Uuteindelek is dat niet gebeurd. Vanof het moment dat er meer en betere veurlichting kwam over vee en veevoer werd het stoaregaan weer beter. Niet onbelangriek was de oprichting van n stierenvereniging, dit droeg bij aan de verbetering. Met mekoar leverde het n hogere opbrengst met n hoger vetgehalte op.
Ien de joarversloagen wordt er iedere keer proat over A-boeren en B-boeren. Hoe dat precies zat kon ik zien ien t joarverslag van 4 april 1940. Doar werd de contributie noamelek as volgt vaststeld. A boeren mosten f.1,50 per koe betoalen en wie meer dan twinteg koeien had betoalde f. 1.-. De B boeren betoalden f.1.50 per koe. Hier ken je al uuthoalen dat A boeren de meeste koeien hadden. Omdat precies opschreven is hoeveul boeren lid wadden en hoeveul koeien ze hadden ken je ok zien hoe groot die bedrieven wadden. Der wadden 42 A boeren die metmekoar 716 koeien hadden. Gemiddeld dus iets meer dan 17 per bedrief. Aan B boeren wadden der 79 met 742 koeien. Gemiddeld dus ruum 9.
Van wat der ien e oorlog gebeurde is weinig bekend.
Noa de oorlog ging het schienboar beter want op 8 november 1947 het W. Zuiderma ien zien rol as veurzitter een vergunning aanvroagd om een laboratorium te bouwen achter het huus van Land. Het lab is ontworpen deur R. Klazinga, architect te Grootegast. Het gebouw most 5 meter hoog worden en dekt met riet. Het is bouwd, en stijt der nog net zo, op de begroafploats van Grootegast. Wel had dat nou docht dat er zo’n verhoal achter dat witte gebouwtje zat.
Mientje: As n
boer niet kloagt, dan i-der ziek, of hij het de lötterij wonnen!
n0 \lsdunhideu