Sloaperstil
Wel al goed ien e grieze hoaren zit, zil kniezen bij t heuren van t woord Sloaperstil en weerom goan noar de joaren 80, toen RTV Noord een programma had met die noam. Sloaperstil is n buurtschapke n poar kilometer ten westen van Stad. Hoe klein et ok is en ok al leit et aan e ander kant van t Auwerderdiep, we goan der eefkes hin.
Wie net as Bauke Mollema van e Zuudhörner kant komt, moet eerst over de brug van t Auwerderdiep. Vroeger was hier de Mollema-bult, woar Bauke doageleks minimoal twee keer bij omhoog most. De leste 10 joar binnen ze drok ien e weer west om dizze brug te vervangen en de aanvoerwegen aan te loaten sluten op e nije brug bij Auwerd. Boven op e nije brug zigst Sloaperstil al leggen. Een poar huuskes en boerderijen aan weerskanten van e Friesestroatweg met op ofstand midden ien t veld, de meulen ‘De Jonge Held’.
De noam Sloaperstil komt van t lutje brugje (tiltje), vlakbij één van e boerderijen, dat over de tochtsloot noar de meulen leit. Verder verwiest ‘Slaper’ noar de sloaperdiek van et beekje de Hunsinge, dat n uutloper van et Peizerdiep was. De noam wordt ten onrechte voak uutsproken met de noadruk op ‘stil’ net as ien Doodstil. Eileks heurt et dus Sloapers – til te weden.
Vroeger lag et gehucht, 3 boerderijen en n poar huuskes, op e kruzing van e Friesestraatweg en de Zijlvesterweg, die van Hoogkerk noar Dorkwerd liep. Bij t verbreden van e weg werd besloten om et tracé van de Zijlversterweg noar t westen te verploatsen, Nou sluut et stuk ten zuden van Sloaperstil niet meer aan op et deel dat noar Dorkwerd lopt en is de olle weg verworden tot parkeerterrein.
Omdat er veul verkeer was tussen Leeuwarden en Grunnen ontwikkelde één van e boerderijen zich as herberg ‘Slaperstil’ met deurrit. De peerden konden der voerd en wisseld worden en de voerman kon humzelf een hassiebassie kopen en et nijs van e dag opdoen. Bij de herberg was ok n smederij, handeg met al die peerden en woagens. Toen de auto loater ien opkomst kwam, werd er noast de herberg een benzinepomp ploatst. De pomp werd goed bezöcht, want et was t leste station veur de Stad. De pomp is er nog altied, de herberg is loater verbouwd tot n Chinees restaurant.
Ok biezunder is t riegje huuskes aan e noordkant van Sloaperstil. Dat binnen van oorsprong diaconiehuuskes, bouwd deur de kerkvoogdij van Leegkerk. Dizze kerk stamt uut e dertiende eeuw mor is ien e zestiende eeuw veur n groot deel verwoest en vanniis opbouwd. Aan t enne van e veurege eeuw roek de kerk flink ien verval en werd toen deur de Stichting Oude Groninger Kerk restaureerd. De restanten van de verbouwings van noa 1500 werden woar mogelek wegbroken, zodat et gebouw weer ien oorspronkeleke stoat kwam. Hiel biezunder is de hagioscoop, een leeg geploatst roamke ien e noordwand. Deur dat lege roamke konden minsen van butenof noar de mis luustern en kieken noar relieken die ien e kerk bewoard werden. De kerk van Leegkerk wordt nou bruukt veur concerten en activiteiten.
De polders tussen Leegkerk en Dorkwerd lagen leeg en der was veul wotteroverlast. Doarom werd er rond 1790 een plan moakt om twee meulens te ploatsen die t wotter ofvoeren konden. Ien eerste ienstantie werd allinneg de grootste meulen ‘De Oude Held del zet. Al rap bleek dat dat niet voldoende was, omdat de boeren rond Sloaperstil natte voeten hielden. Doarom werd rond 1830 n tweede meulen ‘De Jonge Held’ delzet deur meulenmoaker Bos uut Bedum. Der werd n nije tochtsloot groaven en doardeur werd et gebied een stuk dreuger. De meulen werd rond 1899 nog n keer flink aanpakt en dee tot de joaren 80 volop dienst. Doarna kwam er n electrisch gemoal die et zwoare waark overnam. In 1997 begon de restauratie en in 2004 werd er n nije vijzel ploats. De meulen is nou weer ‘maalvaardig’ en wordt met regelmoat draaid.
Sloaperstil het n biezundere klank kregen deur et radioprogramma van RTV-Noord, dat droagen werd deur de rubriek, ‘Zuzooien op Zundagmörn’ van Ede Staal, woarien er verhoalen vertelde over et dörpsleven van et Grunneger platteland. Hij schreef zelfs n gelieknoameg verske.
Stoadeg rieden as je deur Sloaperstil kommen, want aans bin je et veurbij eer je der aarg ien hemmen.
Geert Zijlstra
Mientje: ‘Sloaperstil, ie zitten weer goud lu, Bie Sloaperstil, ie binnen nait allain’ (Ede Staal)