Steenhouwer hakt letters met de hand

Afbeelding
kleintje cultuur

SCHOUWERZIJL – Sinds 2007 werkt Bertus Onderwater fulltime als steenhouwer, maar het bedrijf heeft hij al sinds 1998. Een ruime, lichte werkplaats in Schouwerzijl, vol met stenen met gravures. Hij gaat zitten in een ruimte met hoge ramen. “Hier zit ik met cursisten”, vertelt hij vrolijk. “Als we het hebben over de theorie.”

“Ik heb eigenlijk van alles gedaan voordat ik met steenhouwen begon”, begint hij. “Ik heb op de bus gezeten, de post gelopen.. Noem maar op. Maar ik heb ook Minerva gedaan, waar ik mijn liefde voor letters ontdekte. En vanaf ’98 heb ik de post lopen gecombineerd met het steenhouwen. En nu doe ik het fulltime.” De hoofdmoot van zijn werk bestaat uit het hakken van letters in grafstenen, vertelt hij. Hij pakt een groot, vierkant, stenen blok met gegraveerde letters van de tafel en zet deze rechtop, zodat de letters een driedimensionale vorm krijgen door het zonlicht. Hij begint het blok een beetje te draaien, waardoor de schaduwen in en langs de letters vallen. Er staan twee woorden op het blok: ‘schijn’ en ‘licht’. “Het woord ‘schijn’ is machinaal in de steen gehakt. En het woord ‘licht’ heb ik handmatig uitgehakt. Zie je dat die letters veel dieper zijn?” Hij beweegt het blok heen en weer en inderdaad, de schaduwen bij de letters van het woord ‘licht’ zijn veel langer. “Grappig he?”, lacht hij.

Naast het bewerkten en steenhouwen van grafstenen maakt hij ook vrije werken of andere werken in opdracht. Achter hem staat een zwart, stenen tafeltje met een gegraveerde tekst. ‘O geur van hennep, plaatijzer en teer’, staat er geschreven. “Onder andere hiermee ga ik exposeren tijdens de ‘Kunst aan huis’-route op 12, 13, 19, en 20 maart”, vertelt hij. “Er doen 25 kunstenaars mee en bezoekers kunnen dan in een aantal dagen de route langs de kunstenaars rijden.”

Onderwater werkt vooral met platte vlakken. “Maar daar maak ik dan wel driedimensionale dingen in, zoals bloemen of dieren.” Enthousiast haalt hij een fotoboek tevoorschijn, met foto’s van zijn werken. “En ik werk het liefst met Engelse leisteen. Dat vind ik het fijnste materiaal. En daarnaast ook met kalksteen en zandsteen.” Hij bladert door het boek, terwijl hij bij de foto’s tekst en uitleg geeft. Van sierlijke letters tot blokletters en van in steen gehouwen vogels tot de meest prachtige teksten. “Het is monnikenwerk”, lacht hij. “Je moet er heel veel geduld voor hebben. Per letter ben ik ongeveer een half uur bezig, afhankelijk van de grootte. Ik kan eigenlijk alle lettertypen wel maken.”

“Ik zou wel iemand in de leer willen nemen”, gaat hij verder. “Maar diegene moet er wel echt aardigheid in hebben en iets met letters en teksten hebben. Zelf heb ik heel veel met gedichten en soms denk ik bij een bepaald gedicht: daar moet ik iets mee doen. En dan verwerk ik dat in steen.”

Ook geeft Onderwater één keer per jaar een cursus. Cursisten zijn dan een week lang fulltime in zijn werkplaats en leren de kneepjes van het vak. “Je krijgt het vak in de vingers door het te doen. Het hakken is niet het grootste probleem.” Nieuwsgierig naar het werk van Bertus? 12, 13, 19 en 20 maart is zijn werk te bekijken in zijn werkplaats in Schouwerijl.

UIT DE KRANT

Lees ook