Tom Zwitser: ‘Je bent de partij van burgerparticipatie, maar Groningen moet zijn mond houden’
Standpunt gaswinning struikelblok voor deelname FvD in het Westerkwartier
ADUARD/WESTERKWARTIER – Het leek een voldongen feit: Forum voor Democratie wilde meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen in het Westerkwartier. In Tom Zwitser vond de partij een lijsttrekker die een aantal mensen om zich heen verzamelde en de benodigde steunbetuigingen op tijd indiende. Baudet trok uiteindelijk zelf de stekker uit deze lokale afdeling; verschillen in de standpunten over de gaswinning bleken onoverkomelijk. Volgens Zwitser laat de partij een grote kans liggen. ‘Ze noemen zich de partij van de burgerparticipatie, ze staan voor lokale democratie, maar Groningen moet zijn mond maar houden.’
Zwitser is teleurgesteld. ‘De gewone man, de ondernemer en de boeren; dáár had ik voor op willen komen’. Het is één van de eerste dingen die op tafel komen in zijn grote boerderij aan de rand van Aduard. Het grote hek aan de buitenkant blijkt geen voorbode van de situatie binnen. Zwitser is open en praat makkelijk – alhoewel hij meerdere keren aangeeft geen prater te zijn. Binnen toont hij zijn studio en de uitgeverij. Uitgeverij De Blauwe Tijger, welke hij oprichtte in 2013, is zowel geliefd als verguisd. De YouTube-talkshows die Zwitser uitzendt, worden door het RIVM als nepnieuws gemarkeerd. Met zijn activiteiten trok Zwitser de aandacht van de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid. In een dreigingsanalyse werd De Blauwe Tijger ‘een doorgeefluik van anti-overheidspropaganda, nepnieuws en complottheorieën’ genoemd. De banden met Forum voor Democratie komen duidelijk naar voren als partijleden regelmatig in zijn talkshows verschijnen. Met Baudet heeft Zwitser naar eigen zeggen een ‘intellectuele vriendschap, en ‘daarin kun je boos maar ook bewonderend zijn op elkaars standpunten’.
‘Hoe geharnast sta je hierin?’
Terug naar het begin. Zowel Baudet als Pepijn van Houwelingen hebben Zwitser meermaals gepolst lijsttrekker te worden in het Westerkwartier. ‘Ik heb geen politieke interesse’, aldus Zwitser. ‘Ik zie politiek grotendeels als liegen met een stalen gezicht. Een spel? Het is té serieus voor een spel. Het is volksvertegenwoordiging. Maar ik wil niet aan de zijkant blijven staan. Als ik gevraagd wordt en de kans ligt er, dan wil ik niet achteraf zeggen, die heb ik laten liggen.’ Onbekend met het politieke speelveld is Zwitser niet. Zo was hij in 2015 betrokken bij de club Kamerleden die een initiatiefwet op het raadplegend referendum uitrolden. Hij werd in de organisatie gezogen rondom het Oekraïne-referendum. Daar leerde hij Van Houwelingen kennen. Baudet kende Zwitser ook al. Toen deze ooit een lezing voor studenten in Groningen gaf over zijn proefschrift was Zwitser zijn co-referent en was het aan hem Baudet aan te vallen op zijn stellingen. Met de ambitie lokaal zijn partij uit te rollen, was Zwitser in ogen van Baudet de ideale man in het Westerkwartier. Dat gaat volgens Zwitser om een inhoudelijke verwantschap die ze delen. ‘Want die is er zeker. Als het gaat om de boeren en het MKB, dan hebben ze mij helemaal mee. Maar dat die gasbel koste wat het kost leegmoet, begrijp ik niet. Dan reageer je net zoals die mensen waar je kritiek op hebt als het gaat om de boeren.’
De gaswinning bleek een punt waar Baudet en Zwitser elkaar niet konden vinden. Het moet niet meer om het gas maar om de Groningers gaan. ‘Baudet vroeg mij op een gegeven moment: hoe geharnast sta je hierin? Ik wil naar een scenario waarin de aardbevingen zo snel mogelijk af gaan nemen. Hoe dat op de gaswinning uitpakt is secundair; het moet om de Groningers gaan. Een zak geld lost dit niet op. Je kunt wel een nieuw fundament bouwen, maar als die gaswinning op dit niveau doorgaat, is ook dat over dertig jaar kapot. Wij hebben hier geld nodig om te repareren en te verstevigen, maar dan moeten die bevingen wel stoppen of op een niveau komen dat de funderingen het houden.’ Baudet bleef onbeweeglijk als het op de gaswinning aankomt, iets wat Zwitser zeker frustreert. ‘Je maakt van Forum voor Democratie zo een partij waar elf provincies de twaalfde uitmelken. Er wordt gepraat over Groningen alsof het een kolonie is: er zit geld in de bodem en dat moet eruit. Je bent de partij van de burgerparticipatie, democratie en zeggenschap van onderop, maar Groningen moet zijn mond houden.’
‘Ik ga niet over de publieke opinie’
Het feit dat Baudet stof doet opwaaien als leider van FvD doet Zwitser niet veel. ‘Thierry gaat over zijn eigen uitlatingen. Ik hoef me daar niet van te distantiëren of ze te onderschrijven. Als ik iets niet snap, app ik hem. Ik heb in heel wat milieus verkeerd, heel links en heel rechts. Als er in een bepaalde sfeer gezelligheid ontstaat, worden er overal wel dingen geroepen. Zet een groep mannen met bier bij elkaar en de vrouwengrappen komen vanzelf en als je vrouwen met wat flessen wijn bij elkaar zet, ontstaan er ook grappen over mannen. De vraag is of het erg moet vinden als er brallerigheid ontstaat. Het is de vraag of je die toon ook publiek moet raken: op twitter of in de Kamer. Bravoure is daar heel delicaat. De opmerkingen die je met vrienden maakt, kun je niet als politieke uitlatingen op twitter zetten. Een puberale sfeer in je uitingen is niet goed. Ik ken veel goede mensen bij de partij’, vervolgt Zwitser. ‘In elke partij zitten wel mensen waar van je je afvraagt of je die erbij wil. En wat de goegemeente positief of negatief vindt, moeten zij weten. De publieke opinie ga ik niet over. Het gaat mij om de standpunten van het Forum. En dat is op basis van één punt geklapt.’ Het contact met Baudet is niet verbroken. ‘Het heeft wel vaker geknetterd tussen ons. Dat is normaal in een intellectuele relatie. Je kan ook boos zijn op elkaars standpunten.’
‘Mijn publieke uitlaten zijn zakelijk en hard’
Wat rest is de domper. ‘Ook bij de mensen die hierbij betrokken zijn. Ik had een lijst van tien personen, waarvan vijf ondersteunend. Er waren ook 55 mensen op het gemeentehuis gekomen om een verklaring af te geven. Zij waren opgelucht. Er is in het Westerkwartier nu niks rechts van de ChristenUnie. Ik heb heel veel ondernemers gezien die failliet gaan. Ik ben in dorpen geweest waar de helft van de winkelstraten leeg stond.’ Zorgen maakt Zwitser zich. In zijn ogen maakt de overheid de mensen bang. ‘Als je kijkt naar de pandemie of het klimaat. Het is bewezen onzin. Hier komen we samen uit, wordt er geroepen. Maar dat is niet zo. Horeca en MKB’ers, ze laten zich tegen elkaar uitspelen. Ik heb zorgen om de mentaliteit van Nederlanders die zich zo makkelijk in een hoek laten drukken. En als je dan een onwelgevallige mening hebt, word je als terrorist bestempeld. Je moet hier meedraaien in het systeem.’
De vader in Zwitser hoopt vooral op een goede toekomst voor zijn kinderen. Eén van de redenen waarom hij zich naar buiten toe hard opstelt. ‘Kijk, in huis vriendelijk en een goede vader zijn; daar hoef ik niet mee te koop te lopen. Mijn publieke uitlatingen zijn zakelijk en hard. Het gaat om een tendens waar ik me zorgen om maak.’ De gewone mens, de ondernemers en de boeren, het eerste wat hij noemde en wat vaak terugkomt in zijn drijfveren. Vooral die laatste, de boeren, worden volgens hem te makkelijk aan de kant geschoven. ‘Ik heb één keer bij een algemene politieke aangelegenheid in het Westerkwartier meegekeken en daar ging het direct weer over het uitkopen van de boeren. Er wordt heel denigrerend over deze groep gesproken, maar ze maken wel onze melk, boter en kaas, ze bewerken ons land en zitten ’s avonds nog achter al die administratie die ze van ons moeten bijhouden.’ De boerenfamilies ziet Zwitser als archetype van de samenleving. ‘Ik zie het heus niet alleen als een ideaal. Ook ik heb kritiek: de machines zijn veel te groot, de percelen zijn veel te groot en ze trekken alles sloten recht. Maar een boer weet hoe koud een harde wind in het gezicht kan snijden, hoe de mest ruikt en hoe dagenlange regen je down kan maken. Ik vind het een zaak van nationaal en regionaal belang. De boerderij is een cruciaal deel van onze voedselvoorziening en boeren zijn de laatste grootschalige klasse grondbezitters. De rest komt steeds meer in handen van banken en overheden en dat is geen goede tendens. Boeren zijn een vitaal deel van onze economische infrastructuur. En wat is er mis met dit landschap? Dit is toch prachtig. Blijf van de boerengrond af.’
Hij hoopt daarin medestanders te vinden. ‘Want met zijn allen kunnen we het uiteindelijk wel omkeren. Ik zie een grote gelatenheid bij de meeste mensen. Ze hebben nog niet door dat de basis van deze tijd het herwinnen van onze vrijheid is. Ik kies voor verbreding van het politieke debat. De boeken die ik uitgeef zijn heel links of heel rechts, heel actueel of juist heel beschouwelijk en filosofisch. De laatste twee jaren is er verschrikkelijk veel gebeurd. Het hele Corona-gebeuren heeft de 2030 Agenda bloot gelegd.’ Zwitser vreest dat we in 2030 alleen nog een digitale identiteit hebben. ‘Hun motto is: ‘We zullen niks bezitten en gelukkig zijn. Alles wordt dan in digitale euro’s en CO2-punten uitgedrukt. Heel veel instanties, zoals TNO en de Nederlandse Bank werken hier al aan.’ Dat hij hierom door een deel van het land met argusogen wordt bekeken, bevestigt voor de hem apathie die hij meent te signaleren. ‘Ik maak me zorgen om de mentaliteit van Nederlanders. Ze laten zich zo makkelijk in een hoek drukken. Niet iedereen hoeft op te staan om de leiding te pakken. Ook ik hoef niet zo nodig een demonstratie te leiden, maar ik doe wel wat ik goed kan. Aspiraties voor de toekomst? Die laat ik open. Ik betreur het nog steeds hoe het is gegaan. Ik denk dat Thierry een grote kans laat lopen.’
