Topsporthal Leek voor even ‘wachtkamer’ aanmeldcentrum
‘We willen crisis noodopvang kunnen bieden, alles beter dan slapen op straat in Ter Apel’
LEEK – Ruim een week nu, hebben 150 vluchtelingen onderdak in de Topsporthal in Leek. Een dag voor Hemelvaart kreeg de gemeente Westerkwartier een verzoek van de Veiligheidsregio voor de opvang van vluchtelingen om het aanmeldcentrum in Ter Apel te ontlasten. De beelden liegen er niet om: het is tjokvol in Ter Apel, vluchtelingen zoeken een slaapplek buiten op straat. Het aanmeldcentrum kan de grote toestroom van vluchtelingen niet meer aan. Daarom is in Leek een tijdelijke crisis noodopvang ingericht. In amper 26 uur is de noodopvang voor vrouwen, kinderen, mannen en gezinnen opgetuigd. Ze kunnen er tot rust komen, er is voldoende eten en drinken en kinderen vermaken zich met spelletjes en knutselen in een ingerichte kidshoek. De dankbaarheid is enorm, vertelt projectleider ‘opvang vluchtelingen’ namens de gemeente Westerkwartier Erwin van der Maesen de Sombreff.
Al maanden geleden bood de gemeente Westerkwartier haar hulp aan om vluchtelingen uit overvol Ter Apel op te vangen. Een verzoek vanuit Justitie en Veiligheid bleef uit. Tot de woensdag voor Hemelvaart. Via de Veiligheidsregio kwam woensdagavond de vraag voor de opvang van 150 vluchtelingen binnen. De ervaring met een dergelijk verzoek was er al. In 2015 ving de voormalige gemeente Leek Afghaanse vluchtelingen op in de Topsporthal. ‘Nog dezelfde avond zijn we aan de slag gegaan’, vertelt Van der Maesen de Sombreff. ‘Het is onvoorstelbaar wat voor een dynamiek er ontstaat. De bereidheid om te helpen is enorm.’
Een club opgetrommelde vrijwilligers zijn woensdagavond begonnen met het bedekken van alle vloeren met een laag donkerblauwkleurige dikke stof. Voor twaalf uur lag de hele boel erin. ‘Donderdagochtend is alles gestofzuigd en Rode Kruis bracht gelijktijdig 150 veldbedden, compleet met slaapzakken, kussens en sanitairsets’, vertelt de bevlogen projectleider. ‘In die sanitairsets zitten papieren handdoeken, prima voor de eerste dag, maar niet ideaal. Een crisisopvang moet sober en doelmatig zijn, en handdoeken zijn niet zo duur. Maar waar haal je zo snel 300 handdoeken vandaan op Hemelvaartsdag? De HEMA nam op en regelde het. Dezelfde dag nog. Mijn vrouw heeft ze meegenomen naar het Gomarus College in Zuidhorn waar straks Oekraïners worden opgevangen. Daar heeft ze alle handdoeken in de wasruimte gewassen en gedroogd. In de uren na de opdracht kwam er zoveel energie vanuit de samenleving. De Coop in Niekerk bood de boodschappen aan, Kledingbank Maxima in Grootegast kwam met dozen kleding en Beijk regelde de catering. Donderdagavond kwamen de eerste twee bussen met ruim honderd vluchtelingen uit Ter Apel. Het Rode Kruis hielp met de eerste opvang.’ Een wonderbaarlijke organisatie, vindt Van der Maesen de Sombreff. ‘Hun aanwezigheid is zo belangrijk. Het is een betrouwbare organisatie, dat geeft herkenning, rust en vertrouwen. Ze kijken net iets verder: is het wel goed? Is er een arts nodig? Er zit ongelofelijk veel liefde in.’
Asielketen overbelast
Anders dan Oekraïense vluchtelingen, vallen deze vluchtelingen onder het COA en de IND. Inwoners van Oekraïne mogen 90 dagen vrij in Europa bewegen. Dat is in 2014 vastgelegd in het Associatieovereenkomst van de Europese Unie (EU). Vluchtelingen uit Oekraïne vallen daarom onder verantwoordelijkheid van de overheid. De EU heeft bepaald dat de Oekraïners door de oorlogssituatie in hun land hier een jaar mogen blijven en recht hebben op inkomen, arbeid en onderwijs, weet Van der Maesen de Sombreff. In de Topsporthal verblijven voornamelijk bewoners van het Afrikaanse continent. Zij wachten in Leek tot er weer plek is bij het aanmeldcentrum. ‘Normaalgesproken regelt het COA de opvang van asielzoekers. Maar die luidt nu de noodklok. De asielketen in Nederland is overbelast. Ter Apel is de poort om ons land binnen te komen. Na aanmelding gaan mensen naar een AZC waar ze na de procedure een woning toegewezen krijgen of terug moeten naar het land van herkomst. Het probleem is, dat er door de huidige woningcrisis bijna geen woningen zijn. Daardoor verblijven statushouders langer in de AZC’s en dat stagneert de doorstroom.’
De mannen, vrouwen en kinderen komen uit onder andere Marokko, Algerije, Oeganda, Nigeria, Colombia en Turkije, gevlucht voor het regiem van Erdogan. ‘Je moet dit zien als een wachtkamer. Onze missie is dat ze het zo goed mogelijk hebben binnen de omstandigheden.’ Om verveling te voorkomen worden er verschillende activiteiten georganiseerd. Van der Maesen de Sombreff heeft twee uitzendbureaus benaderd die een aantal internationale studenten stuurden. In twee shifts per dag bemoeien twaalf studenten samen met vrijwilligers zich met voedseluitgifte, begeleiding, activiteiten en de schoonmaak. ‘Een aantal van hen spreekt de Arabische taal. Dat geeft rust in het proces. We hebben de vluchtelingen donderdagavond in alle rust naar bed gebracht.’
Dankbaar
De ruimte achter de scheidingswand in de Topsporthal is ingericht als slaapplaats. Middels hoge theatergordijnen worden de mannen gescheiden van de vrouwen om de privacy te waarborgen. Een paar mannen ligt hun roes uit te slapen op een stretcher. Drie kinderen zitten op de slaapzaal tegen de muur met een telefoon. In de grote hal vermaken jonge kinderen zich op het grote luchtkussen en met een potje voetbal. Een klein meisje met zwarte krullen rent vrolijk met een pop in haar armen naar haar moeder die aan tafel theedrinkt met een andere vrouw. Een van de mannen roept naar de projectleider: this is a great place! Het raakt Van der Maesen de Sombreff. ‘Deze mensen zijn in afwachting, hebben geen enkele zekerheid. En toch zijn ze zo dankbaar. Ook een mevrouw die hier met haar zes kinderen dinsdagavond als één van de laatste rond 24:00 uur aankwam. Ze waren zichtbaar vermoeid. En uitgehongerd. Ze hadden lange tijd niet gegeten. En toch was ze zo bescheiden. Dat je ze dan eten en drinken kunt bieden zodat ze met een gevulde maag naar bed gaan, daar doe je het voor. Ik ben enorm trots dat we dit mogen doen. De politiek in onze gemeente is duidelijk: we willen crisis noodopvang kunnen bieden. Alles beter dan slapen op straat in Ter Apel.’
De crisis noodopvang in Leek duurt van enkele dagen tot maximaal drie weken. Zodra er plek is in Ter Apel, gaan de vluchtelingen terug. Inwoners, ondernemers of organisaties die iets willen betekenen voor de vluchtelingen in Leek, kunnen een mailtje sturen naar crisisopvang@westerkwartier.nl.