“Uit het schilderen – eigenlijk: schrijven – van iconen put ik mijn kracht”

Afbeelding
kleintje cultuur

Riet Wagemans exposeert in het kerkje van Lettelbert haar bijzondere iconen-collectie

De woning van Riet Wagemans (1936, Haarlem) aan de Leuringslaan in Tolbert hangt  barstens vol met iconen. Een paar wanden in haar woonkamer zijn er mee bedekt. En ook in de slaapkamer heeft ze vanuit haar bed zicht op een iconenwand. “Dat is voor mij altijd prettig wakker worden,”lacht ze. Want het schilderen van iconen – eigenlijk moet je dat ‘schrijven’ noemen, zeggen deskundigen – kun je zonder meer haar passie noemen.  Alle iconen die ze thuis heeft zijn door haar geschilderd. In het kerkje van Lettelbert (Hoofdstraat 162) kunt u vanaf vrijdag 24 tot en met zondag 26 juli en op vrijdag 31 juli tot en met zondag 2 augustus een zestigtal werken van haar hand bekijken of beter gezegd bewonderen. Het kerkje is open van 13.00 tot 17.00 uur en Riet is zelf elke middag aanwezig om uitleg te geven en te vertellen over haar ervaringen met het iconenschilderen.
Ronald Medema, erkend en bekend iconenschilder, is haar leermeester. Hij woont in de bossen van Norg maar geeft zijn workshops in het kerkje van Lettelbert. Riet kende hem al, maar niet als iconenschilder. “Toen ik op een van mijn fietstochtjes langs het kerkje reed, zag ik hem daar en hij nodigde me uit om zijn iconenschilderijen te bekijken. En eerlijk gezegd: ik was toen meteen verloren,”vertelt ze openhartig. “Als kind tekende ik graag, maar daar hield het wel mee op. Huwelijk en kinderen slokten me daarna een tijdlang volledig op. Toen ik wat meer tijd kreeg, heb ik wel schilderlessen gevolgd, onder meer bij Wine Fransen, maar daar echt iets mee ‘doen’ deed ik niet. Maar de iconencollectie van Ronald opende mij de ogen. Dít was wat ik wilde. Het is in kort bestek moeilijk onder woorden te brengen, maar je – althans ik – put er spirituele kracht uit. Je schildert mensen die heilig zijn geworden, figuren uit de bijbel. Je hoeft niet religieus en ook geen kerkganger te zijn, maar je moet wel bepaalde spirituele gevoelens hebben om goed, naar je eigen vermogen, iconen te kunnen schilderen. Ik volg al jaren elke woensdagmiddag een workshop bij Ronald. Wij schilderen met een groepje van zes in de consistorieruimte van het kerkje van Lettelbert. En ik kom er iedere keer weer  verkwikt en geïnspireerd van thuis.”
In haar huis is bijna alles op haar passie gericht. De tafel in de keuken – met een mooie lichtinval – is de werkplek waar ze veel bezig is. Ze heeft er legio penselen in allerlei diktes en er staan tientallen bakjes met verf – tempora die ze zelf op basis van eigeel samenstelt. De iconen schildert ze na vanuit bestaande afbeeldingen van oude meesters. “Daar zijn er honderden, zo niet duizenden van. Een icoon moet je altijd naschilderen maar je moet er wel echt wat mee hebben. Ik geef er ook vaak mijn eigen kleine touch aan,”vertelt ze. Hoewel niet meer traditioneel religieus gaat Wagemans vooraf, zoals alle iconenschilders doen, in een soort van gebed om in contact met het ‘hogere’ te komen. “En heel vaak zet ik, als ik thuis schilder, een CD met Grieks Orthodoxe  muziek op. Dat geeft me extra inspiratie. Het is in het korte bestek van dit artikel heel moeilijk om mijn exacte gevoelens onder woorden te brengen. Het is voor mij een heel persoonlijk, diep indringend beleven dat ik in mijn schilderingen tot uiting probeer te brengen.”
Waarna ze een korte beschrijving van haar werkwijze geeft waaruit blijkt dat je vooral uiterst nauwkeurig te werk moet gaan. Houtsoort, lijm, linnen, verfstoffen, alles  moet aan strenge eisen voldoen. Je begint met een ruw stuk hout. Daarna komen er eerst de donkere kleuren op en worden laag na laag de lichtere kleuren aangebracht. Pas dan komt een icoon tot leven. Wanneer hij goed is gemaakt straalt het warmte uit. Oorspronkelijk werd een icoon gewijd door een orthodoxe priester, maar bij Riet Wagemans is dat niet het geval. “Ik schilder mensen die heilig zijn geworden, een vergeestelijkt mens als het ware. Daaruit put ik voor mezelf veel kracht. Dat wil ik met mijn expositie in het kerkje van Lettelbert graag ook bij anderen overbrengen. Iedereen is van harte welkom.”

UIT DE KRANT