“Voedingswaarde is de sleutel voor regionale ontwikkeling en positieve gezondheid”
Gebiedscoöperatie Westerkwartier zet zich in voor gezond en eerlijk voedsel
WESTERKWARTIER – In 2014 is de Gebiedscoöperatie Westerkwartier ontstaan, met als belangrijkste doel het behoud, anders en aanvullend ontwikkelen van het Westerkwartier. Daarvoor stimuleert, ontwikkelt en realiseert de Gebiedscoöperatie groene economische activiteiten die bijdragen aan het Westerkwartier in zijn geheel en van de leden in het bijzonder. De organisatie is altijd op zoek naar nieuwe en andere duurzame verdienmodellen, zo ook op het gebied van voedsel. Zo is de Gebiedscoöperatie momenteel volop bezig om te kijken hoe voedsel regionaal kan worden afgezet. Voedsel met meer voedingswaarde vanuit de bodem is hierbij de grote inzet. Het tekort aan voedingswaarde, ook wereldwijd, weer terug brengen in ons huidige voedsel is de uitdaging.
Daarom is het thema voedsel al een aantal jaren een belangrijk thema binnen de Gebiedscoöperatie. De organisatie zet zich in voor gezond en eerlijk voedsel uit de regio. De ontwikkeling op dat gebied speelt momenteel volop. Hoe kan de Gebiedscoöperatie het voedsel regionaal afzetten? Directeur Hans Bergsma heeft daar als voorbeeld wel zijn ideeën over. “In het Westerkwartier zijn voornamelijk melkveeboeren actief”, vertelt hij. “Daar kun je natuurlijk geen complete maaltijden van maken. Op noordelijke schaal hebben we verschillende grondsoorten, namelijk klei, zand, veen. In combinatie met de melkvee kun je dan al veel meer”. De Gebiedscoöperatie heeft daarom een menu gemaakt en daarbij gekeken naar welke producten hier in Noord-Nederland te vinden zijn. “Van alles wat je hier hebt, kun je ook maaltijden maken. Vanuit dat idee is het ‘concept foodfactory’ ontstaan”.
De huidige voedselketen is vooral gericht op massaproductie. Deze ketens zijn wereldwijd georganiseerd waarbij we als individu weinig invloed hebben. Deze voedselketen zou alleen kunnen veranderen wanneer je zelf opnieuw een keten gaat bouwen. De Gebiedscoöperatie is daarin zeer actief. “Wij hebben hier in de regio veel ingrediënten voor handen”, zegt Bergsma. “Wij willen niet alleen producten aanbieden uit de regio, maar ook voedsel dat gezonder is. Daarvoor moet vooral worden gekeken naar de voedingswaarde, want ook op dat vlak kan het Westerkwartier onderscheidend zijn.De noodzakelijke natuurlijke voedingswaarden zijn wereldwijd langzamerhand uit het huidige voedsel verdwenen. Wetenschappelijke onderzoeken wijzen ons hierop. En dat terwijl het lichaam deze voedingswaarden nodig heeft om je lijf te kunnen laten functioneren. Om het verteersysteem goed te laten draaien, zijn mineralen nodig. Deze mineralen zijn steeds minder aanwezig in het huidige voedsel”.
Voor die afname van mineralen in voedsel zijn vele oorzaken. Een belangrijke oorzaak daarvan is de intensieve landbouw, die gericht is op massaproductie. Daarnaast speelt ook de veredeling een rol. “Dat is allemaal begonnen in de jaren ’50”, legt Bergsma uit. “Na de tweede wereldoorlog moest alles weer worden opgebouwd en moest alles steeds intensiever worden. Daardoor is er echter een disbalans ontstaan. Als je steeds meer uit de grond haalt en er niets meer in stopt, is het op een gegeven moment leeg. Er is nooit gelet op het behouden van de voedingswaarde. Daar ondervinden we nu de gevolgen van. Niet alleen voor onszelf, maar ook voor de natuur. Het is dus belangrijk om voedsel in de keten weer terug te brengen naar de waarde wat nog mogelijk is anno 2021”.
Kan het nu al anders? De bakker van het Broodhuys in Midwolde is al een vijftal jaren bezig met brood uit een ander perspectief. Selectief heeft hij zijn grondstoffen gekozen. Vergelijkend met de aanwezige voedingswaarden uit de jaren 60 van de vorige eeuw met als aanvulling een compositie van honderd procent natuurproducten rijk aan vitamines, mineralen, aminozuren en spoorelementen. Dit heeft geresulteerd in brood zonder onnodige hulpstoffen zoals broodverbeteraars en e-nummers. “Je merkt dat als je het brood gehad hebt, de voedingswaarde duidelijk hoger ligt”, vertelt Bergsma. “Naar aanleiding van deze ervaring en verschillende onderzoeken zijn we op 22 januari dit jaar begonnen met een veevoerproef in het Westerkwartier. Doel van dit onderzoek is dat door aanvulling van een compositie plantenextracten (natuurlijke) de koe zijn veranderingen zou kunnen laten zien. Ook de provincie heeft zijn medewerking verleend door deze proef te ondersteunen. Leuk om te vermelden zijn de antwoorden op onze vragen naar de te verwachten resultaten. ‘Ga maar op ontdekkingsreis’, zei de ontwikkelaar. In deze ontdekkingsreis zagen we na een aantal weken verbetering van de huid en een eerste vermindering van klauw problemen. Na verloop van tijd zagen we onder andere een toename van de vruchtbaarheid en een afname van uierproblemen. Het afweersysteem van de koe was blijkbaar verbeterd. Kortom, de algehele gezondheid van de koeien nam toe”.
Uit de rapportages werd duidelijk dat het aantal mineralen in het lichaam van de koeien hoger was dan voorheen. Als dit groter wordt aangepakt, kunnen boeren het mest, met de mineralen, op het land brengen in het gebied. Vervolgens neemt het gewas het op, waardoor de voedselketen op deze manier veranderd wordt. Daarnaast geven koeien natuurlijk melk, waar ook weer mineralen zitten. Zo wordt de voedingswaarde ook op deze manier omhoog gebracht. “We hopen dit binnenkort op te schalen en de proef bij meer boeren uit te voeren”, vertelt Bergsma. “Dieren en producten worden op deze manier gezonder en zo ontstaan er ook nieuwe verdienmodellen. Het mest kan namelijk in het gehele gebied gebruikt worden, waardoor dat zich ook verder ontwikkelt. Als mensen de producten nuttigen die op deze wijze gemaakt worden, krijgen zij meer mineralen binnen, verbetert het verteersysteem en hebben we uiteindelijk ook minder (voeding)eten nodig. Voedingswaarde is in dat opzicht de sleutel voor regionale ontwikkeling en positieve gezondheid”.
De Gebiedscoöperatie Westerkwartier heeft een goed beeld van hoe het de voedselketen wil veranderen. Hoe meer hulp het daarbij krijgt, hoe sneller het kan. “Het is een lange termijntraject, maar ook nu al kun je aan deze voedzame producten komen. Het uiteindelijke doel is om een foodfactory te creëren met gezond voedsel uit de regio. Daar zetten we ons heel hard voor in”, besluit Bergsma.