Vogelgriep vormt een reële dreiging

‘Een maatregel van Moeder natuur’

WESTERKWARTIER – Vorige week werd er een groot aantal dode vogels aangetroffen in natuurgebied de Onlanden. Hoewel de epidemie geen nieuw gegeven is, nemen de zorgen toe. Vooral pluimveebedrijven lopen het risico besmet te raken. Op dit moment heeft Nederland met een zeer besmettelijke variant van het virus te maken, wat ook in het Westerkwartier de nodige zorgen oproept.

Elze Zwana is sinds enkele weken voorzitter en al ruim 60 jaar lid van Pluimvee- en Konijnenfokvereniging Westerkwartier. ‘We maken ons enorm veel zorgen. Onze hobby wordt zo langzamerhand volledig verpest. Eerst kregen we corona op ons dak en nu dreigt opnieuw de vogelgriep onze kant uit te komen’, vertelt hij. Zo’n 3 jaar geleden vond voor corona begon de laatste show van de vereniging plaats. ‘Een jaar aan corona of vogelgriep is nog op te vangen, maar nu we het derde jaar aan moeilijkheden in gaan raakt de veerkracht zo langzamerhand op.’ Zwana fokt Hollandse krielen, een zeer mak type kip. ‘Vroeger was het het kleinste ras dat er bestond’, vertelt Zwana. ‘Naast het fokken van dit bijzondere type kip ben ik al 30 jaar kippenkeurmeester en elke keuring is altijd een feestje. Ik zeg wel eens, ik ben die feestjes nu kwijt.’ Ook secretaris Fokko Hoolsema maakt zich grote zorgen. Hij fokt Groninger meeuwen zoals de zilverpijl. ‘Enkele jaren geleden was dit ras bijna uitgestorven, totdat dorpsgenoot Hazenberg de Groninger meeuwen 35 jaar geleden weer op de kaart zette.’ Hoewel Zwana en Hoolsema de opgelegde maatregelen goed begrijpen, dreigt hun hobby volledig ten onder te gaan. Ze mogen geen shows met pluimvee organiseren. ‘Het plezier raakt eraf. Je durft ook niet meer te hopen dat we nog een pluimveeshow kunnen organiseren, dus hebben we besloten om het dit jaar anders in te steken. In de maand oktober organiseren we net als andere jaren een show in Tuincentrum Drint, dit keer met alleen konijnen.’ Ook veel leden haken de laatste jaren af, vertellen de heren. ‘Het aantal leden is ten opzichte van eerdere jaren bijna gehalveerd.’ De Europese Commissie werkt op dit moment samen met lidstaten aan nieuwe regels voor vaccinatie tegen onder andere vogelgriep. ‘Een werkzaam vaccin zal waarschijnlijk eerst naar de boeren gaan. Alleen blijven verenigingen als de onze op dit moment wel met vragen zitten waaronder: ‘wat kunnen we zelf doen en wat gaat een eventueel vaccin kosten?’, voegt Zwana toe. Deze week werd tevens bekend dat de Provincie Groningen Veiligheidsregio Groningen heeft aangesteld voor de coördinatie van het probleem. Mark Dijkhuis is teamleider communicatie binnen de Veiligheidsregio Groningen. Zij zijn als netwerkorganisatie gespecialiseerd in complexe problemen zoals corona. Hij vertelt: ‘De vogelgriep is geen nieuw probleem, het bestaat al langer dan vandaag. Echter zijn we deze week gevraagd voor de Provincie Groningen om de coördinatie rondom de vogelgriep te gaan monitoren.’ Veiligheidsregio Groningen bevindt zich op dit moment in een oriënteerde fase, waarin ze samen met het Groninger Landschap, de betrokken gemeentes en het waterschap de samenwerking opzoeken. ‘We inventariseren op dit moment wie waar mee bezig is en wie waar behoefte aan heeft. Zo kunnen we een gezamenlijk beeld creëren en er gezamenlijk regie op voeren.’ Wanneer men een dode vogel vindt is de actie die ondernomen kan worden afhankelijk van de plek waar deze gevonden wordt.

Geen reden tot paniek  

Jan van Bon is Faunacommissaris van WBE Noordelijk Westerkwartier. ‘Het virus lijkt voor weidevogels in mindere mate relevant. Het virus treft vooral vogelsoorten die in hoge concentraties en dicht op elkaar leven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan wilde vogels zoals meeuwen, sterns en ganzen – en natuurlijk aan onze bio-industrie.’ Volgens Van Bon kampen we op dit moment met grote populaties witte en zwarte vogels die een plaag kunnen vormen voor mens en dier. En juist deze vogels worden door het virus getroffen. ‘Virussen gedijen uitstekend bij soorten die dicht op elkaar leven. En dat is precies wat zich op dit moment in Groningen afspeelt. Onder de stad leeft een grote kolonie kapmeeuwen die elkaar over en weer besmetten. Hoewel de aantallen meeuwen in Nederland in absolute zin afnemen, creëren we ook omstandigheden waardoor grote kolonies kunnen ontstaan. Dat kan leiden tot lokale overpopulatie aan soorten zoals kapmeeuwen, roeken en ganzen: de balans is dan zoek. Je kunt het virus ook zien als een maatregel die Moeder natuur neemt in een poging de biodiversiteit in de natuur te herstellen.’ Weidevogels leven niet dicht op elkaar wat ze minder ontvankelijk maakt voor het virus. ‘Ze kunnen desondanks wel besmet raken wanneer ze in hetzelfde gebied foerageren als een besmette vogel.’ Tot op heden ziet Van Bon echter geen reden tot zorgen of paniek. Waar we ons volgens Van Bon wel zorgen over moeten maken is de afnemende biodiversiteit. ‘Er leven nog altijd 3 miljard vogels in Europa. Wat betreft het aantal vogels zitten we goed, echter nemen de verschillende soorten vogels af en dat vormt wel een probleem. Als we als mensen iets willen doen, is het belangrijk om onze energie te richten op het redden van de biodiversiteit. En dat betekent soms ook dat we moeten ingrijpen wanneer er sprake is van overpopulatie.’

Onderzoek

Uit onderzoek van de universiteit van Wageningen blijkt dat sommige varianten van de vogelgriep overdraagbaar zijn op mensen, dit wordt zoönose genoemd. De kans dat een mens besmet raakt is klein, en als dat gebeurt dan zijn de symptomen meestal zeer mild. Het is wel belangrijk om besmetting van mensen zoveel mogelijk te voorkomen, aldus de onderzoeksafdeling van de universiteit. Het virus zou zich namelijk kunnen aanpassen (door mutatie), waarna het zich ook zou kunnen gaan verspreiden tussen mensen. Daarom wordt er met klem geadviseerd om direct contact met zieke en dode wilde vogels en pluimvee te vermijden. Welke acties er ondernomen kunnen worden wanneer men een zieke of dode vogel aantreft is te vinden op de website van de Veiligheidsregio en de Rijksoverheid.

Ondanks de duidelijke instructies van de Rijksoverheid en de Veiligheidsregio zijn de zorgen van Zwana, Hoolsema en pluimveehouders in de regio nog niet afgenomen. ‘Mijn dochter runt een bedrijf met mestkuikens. Gelukkig is zij niet getroffen door het virus. Om dit te voorkomen is het terrein dan ook volledig afgesloten, er mogen absoluut geen vreemden komen. Dat geldt voor elke pluimveehouder, of ze nu wel of niet met het virus te maken hebben. Het is maar te hopen dat het ons niet treft’, voegt Hoolsema toe. Wat de overheid volgens de mannen zou kunnen doen? ‘Misschien de getroffen districten in Nederland afsluiten en de andere getroffen districten wel in staat stellen om hun hobby uit te oefenen. Aan de andere kant, Nederland is klein, dichtbevolkt en hierdoor kwetsbaar. We wachten het voor nu af. Er zit niet anders op’, aldus Zwana.