Wat is er nou eigenlijk bekend over Abel Tasman?

Afbeelding
geen categorie

De feiten op een rijtje


LUTJEGAST – Abel Tasman en Lutjegast zijn beide onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de negentiende eeuw stelde men vast dat Abel Tasman uit Lutjegast kwam. “Deze bron heb ik echter nooit gezien”, vertelt historicus Hendrik Oudman uit Zuidhorn. “Wel heb ik een aantekening in kopie inzake Abel’s huwelijk uit het Amsterdamse trouwboek. Hierin staat dat Abel Tasman afkomstig was uit ‘Luttiegast’. Meer niet. Maar waar dat lag? Geen idee”. Sindsdien werd er veel gefantaseerd over het geboortehuis van Abel Tasman. Eigenlijk kwam elk oud huis in aanmerking. “Ook zou Abel Tasman geboren zijn in een molen, die was verkocht aan Sint Annen. Was de molen bepalend als geboorteplaats of Lutjegast als geboortedorp? Als dat de molen was, dan had Lutjegast, volgens een krantenbericht uit 1870, het nakijken”.

Wat is er nou echt bekend over Abel Tasman? Allereerst dat hij in 1603 moet zijn geboren en zijn vader Jan heette, blijkt uit de geschiedenisboeken. Verder schijnt dat hij goed en mooi kon schrijven. “Abel moet als kind een goede opleiding hebben gehad”, stelt Oudman. “Het is dus de vraag of hij van matroos opgeklommen is tot leider van een expeditie. Een variant op de krantenjongen die miljonair werd. Dat suggereert Ligterink in zijn ‘Tussen Hunze en Lauwers’. Maar klopt dat wel? Abel Tasman werd aangeduid als varensgezel. Dat is ruimer dan matroos”.

Vervolgens de achternaam Tasman. Is dat een verhollandsing van Tassema? Ook hiervoor dook Oudman de geschiedenisboeken is. “Er leefde in de zeventiende eeuw een familie Tassema in de omgeving van Lutjegast. Eén daarvan heette Ubel. Abel kon zo geheten hebben. Ubel werd namelijk uitgesproken als Oebel, dat werd Aobel in het Nederlands en in het Amsterdams vervolgens Abel. Leuk bedacht, maar net als het verhaal van de molen, uit de dikke duim”. Hetzelfde geldt voor Tassema, Tasma en Tasman. In de beleving van Oudman had Abel namelijk geen achternaam. “Helaas zijn geen processen bekend over erfenissen. Dan waren wij Abel wellicht tegengekomen. Als Abel uit Lutjegast kwam, dan was hij waarschijnlijk een zoon van Jan Wierts en Grete Clama. Zij stamde uit de Hillema familie. Jan Wierts had een zoon Harke Wekema, die opklom tot kapiteit in het leger. Dat kon een broer van Abel zijn. Verder was er in dezelfde tijd een Gerke Hillema, die adelborst en kapitein bij de marine was”.

Volgens Oudman ging het financieel niet zo goed met Jan Wierts. Dat was voor Abel de reden om het ruime sop te kiezen. “Niet als matroos op de grote vaart, maar als varensgezel op de kustvaart”, vertelt Oudman. “Op een tas; een klein bulkschip. Daar kon je de nodige ervaring opdoen en was je snel schipper. Tasman was dus een bijnaam. Tasmannen kwam je in de achttiende eeuw ook in de buurt van Enkhuizen tegen. Zij voeren ook op de VOC. Tassema’s zullen zij niet zijn geweest. Een vetpot was het voor Abel eerst niet. Hij woonde destijds in de Teerketelsteeg in Amsterdam. De status van het straatje kan bij mannen de interesse voor Abel opwekken. Tal van vrouwen zullen tegen vergoeding vertellen waar Abel gewoond heeft”.

Oudman vervolgt: “Als bovenstaande verhaal klopt en Abel inderdaad uit Lutjegast kwam, dan hoeft het dorp niet onbenoemd te worden. De Abel Tasmanweg wordt geen Prottstraat, De IJsverening Abel Tasman wordt niet omgedoopt tot de Scheve Schaats. Het dorpshuis ‘Het Kompas’ krijgt niet de naam ‘het Dwaallicht’ terwijl de artsen van het medisch centrum Abel Tasman in Grootegast niet verzeilen in een identiteitscrisis. En wethouder Elly Pastoor gaat er gewoon met de Lutjegaster Abel vandoor”.

UIT DE KRANT

Lees ook