Westerkwartier als eerste in gesprek met Enexis over energietransitie
‘Consumenten zijn nu ook producenten’
WESTERKWARTIER – Duurzaamheid staat hoog op de agenda van de gemeente Westerkwartier. Op basis van het duurzaamheidsbeleid 2020-2025 is de ambitie van het gemeente Westerkwartier om de C02 uitstoot te halveren. Echter loopt de gemeente tegen een aantal uitdagingen aan die om creativiteit en flexibiliteit vragen.
Waar de grootschalige productie van energie voorheen in energiecentrales werd gerealiseerd en door landelijk netbeheerder Tenet weer werd getransporteerd naar de regionale distributienetten van Enexis, wordt er nu ook energie geproduceerd in windparken, door bedrijven en consumenten. ‘Dit betekent dat consumenten nu ook producenten zijn en dat de productie van energie veel dynamischer is. Echter is het netwerk nog niet zover dat het deze teruglevering van energie ook aankan’, aldus Wethouder Bé Schollema. ‘Het Westerkwartier is een ambitieuze gemeente, ook op het vlak van de energietransitie. Zo zijn er diverse projecten gaande die zowel door ondernemers als de gemeente worden geïnitieerd. Ook consumenten plaatsen steeds vaker zonnepanelen op hun dak. Dit levert echter energie op die nog niet allemaal opgeslagen kan worden.’ Om hier verandering in te brengen ging Schollema samen met Enexis in gesprek. ‘Het is een complexe situatie en houdt veel meer in dan slechts een paar kabels trekken. Je moet het energienet zien als een hypersnelweg. Als er alleen maar auto’s aangevoerd worden en er worden nergens auto’s afgevoerd, raken de wegen overbelast. Dat heeft weer als gevolg dat het netwerk het niet aankan en er straks uit ligt. Er zijn nog niet voldoende opslagpunten waar de stroom die opgewekt is, ook opgeslagen kan worden. Om dit te voorkomen en de kans op succes te vergroten wilden we voorliggend in gesprek gaan met Enexis.’
Niet alleen is er in de toekomst mogelijk sprake van een overbelast netwerk, de stroom die consumenten en bedrijven opwekken vervliegt als deze niet opgeslagen kan worden. Hierbij komt dat Enexis kampt met een tekort aan personeel en een prijsstijging. Schollema: ‘Dit proces vergt veel van alle betrokken partijen. Een ding is zeker, er moeten nieuwe opslagplaatsen gecreëerd worden en daarnaast moeten we met alle betrokken partijen bepalen waar en hoe de kabels gelegd kunnen worden. Dat is behoorlijk ingewikkeld, niet alleen hebben we met buurtgemeentes te maken die een eigen beleid voeren, ook zijn we een plattelandsgemeente waarin bijna elk stukje land een andere eigenaar heeft. Met al deze partijen moeten we op zo’n moment in gesprek.’
De afgelopen 20 jaar hebben we volgens Schollema een behoorlijke achterstand opgelopen in de energietransitie. ‘We hadden al veel meer kunnen doen. Dat er niet eerder actie is ondernemen heeft onder andere met het overheidsbeleid te maken. Alle partijen zijn op dit moment nog te afwachtend en daar willen we als gemeente verandering in brengen. Nu is het namelijk nog zo dat er eerst nieuwe wijken gebouwd worden en vervolgens moeten de kabels nog eens door Enexis gelegd worden. Enexis wacht dus eerst op een concrete vraag vanuit de gemeente. Dit is gebaseerd op hoe het oude energienetwerk is ingericht. Het is efficiënter om de kabels alvast te leggen wanneer je ongeveer weet waar de nieuwe wijken zullen komen. Hiermee kunnen we vertraging voorkomen en het werkt efficiënter.’ Leon Teeuw is als beleidsmedewerker duurzaamheid en energietransitie betrokken bij de proactieve houding die het Westerkwartier aanneemt. ‘We ontwikkelen ons razendsnel en wanneer we samenwerken met netbeheerders en inwoners kunnen we als gemeente met de juiste investeringsoplossingen komen.’ Er is zeker dat een deel van de kabels via Vierverlaten door de gemeente Westerkwartier zal gaan lopen. Maar waar en hoe is nog onduidelijk. De gemeente is voornemens om inwoners over opslagplaatsen mee te laten denken. Schollema: ‘Ik kan me voorstellen dat mensen liever niet tegen de kasten aankijken waar energie opgeslagen wordt. Daarom vind ik het belangrijk dat inwoners hier over kunnen meedenken. Tegelijkertijd vind ik het ook belangrijk dat ze het snappen wanneer er een kast geplaatst wordt op een plek die misschien minder de voorkeur heeft. Soms kan het niet anders. Ik ben van mening dat je als gemeente de beslissingen die je maakt altijd moet kunnen uitleggen aan je inwoners.’ Als mensen een idee hebben of samen iets willen initiëren kunnen ze zich bij de gemeente melden. Schollema: ‘Het netwerk hangt met draden aan elkaar en ook onze gemeente bestaat uit vele draadjes. Om hierover te kunnen beslissen moeten we het als gemeente en inwoners samen doen.’
