OBS De Triangel is een KiVa-school
“Van alleen staan en gepest worden, wordt niemand sterker”
GRIJPSKERK – Basisschool De Triangel in Grijpskerk doet sinds het begin van dit schooljaar mee aan het KiVa antipestprogramma. In Finland nam het pesten dankzij dit programma met 40% af. De Rijksuniversiteit Groningen heeft het programma naar Nederland gehaald en onderzoekt nu via een aantal pilotscholen, waaronder De Triangel, en controlescholen, die juist niet aan het KiVa programma deelnemen, hoe effectief het programma hier is. De Triangel is in elk geval zeer tevreden, nadat er onverwachts snel het geleerde in praktijk gebracht moest worden. “Eigenlijk boven verwachtingen”, vindt ook Anja Wester, leerkracht van groep 5/6.
“Eén ding wil ik vooropstellen”, begint ze, “wij doen niet mee, omdat we veel last hebben van pesterijen. In het verleden wisten we niet hoe wij het pesten zouden oplossen. In een pestprotocol wat je dan hebt, staan wel afspraken, maar dat lost het pesten niet op.”
Zelf heeft Anja als leerkracht van de combinatiegroep 5/6 het meest met het KiVa programma te maken, omdat het de bedoeling is dat deze groep de tien basislessen gaat volgen. “Dat is dan de basis waarop je kan terugvallen, als er gepest wordt”, vertelt ze. Inmiddels heeft ze zes lessen afgerond en zijn er nog vier te gaan. “Het KiVa programma ziet pesten als een groepsgebeuren en zegt dus ook dat dat de manier is om het aan te pakken. In de lessen leren de kinderen over hun rol in de groep.” Zo begint het programma met ‘iedereen verdient respect’, ‘in de groep’, en ‘wat is communicatie’. Ook leren de kinderen over verborgen vormen van pesten, “bijvoorbeeld digitaal, maar ook wanneer is het plagen en wanneer pesten”, en over de gevolgen van pesten. Uiteindelijk worden de onderwerpen ‘pesten en de groepen’, ‘de groep verzet zich tegen pesten’, ‘wat kan ik doen als ik gepest wordt’ en ‘KiVa we doen het samen’ aangesneden. “Het is de bedoeling dat de leerlingen leren op zo’n manier met het pesten om te gaan dat het stopt. Dat ze elkaar aanspreken en ook signaleren, wanneer het aan de orde is.” De kinderen vinden het leuk om ermee bezig te zijn. “Ik merk wel dat het een onderwerp is wat aanspreekt. Bovendien zijn de lessen heel afwisselend en maken ook filmpjes en spelletjes er deel van uit.”
Al vrij snel moest de theorie al in praktijk worden gebracht op De Triangel. Anja werd aangewezen als begeleider van een kind uit een andere klas dat gepest werd. “Als je te maken krijgt met een gepest kind, dan moet je het KiVa-team, waarin een aantal docenten zitten, inschakelen. Het is niet de bedoeling dat je in zo’n geval met je eigen klas aan de gang gaat, omdat je dan bevooroordeeld zou kunnen zijn.” Na een eerste gesprek met het kind wat het betrof, wat overigens al een grote stap in de goede richting was “er was een opluchting van: nu word ik erkend”, vormde Anja een steungroep. “Kinderen uit de eigen groep die dit kind gaan helpen. En dan weet ik al: ik kies in elk geval de pester, maar ook een helper, iemand die altijd voor hem opkomt. Het is een ‘mixed team’ van zes leerlingen geworden.”
Daarna ging het snel. “Ik heb de leerlingen uitgenodigd of zij dit gepeste kind wilden helpen. En dat wilden ze heel graag. Ze zagen het ook wel, maar wisten niet wat ze eraan konden doen.” Hoewel ook de pester in zo’n groep zit, wordt er niet over de pesterijen of straf gesproken. “KiVa richt zich op naar voren kijken, toekomst en positief helpen. Er geldt een ‘no blame’ aanpak, dus niks geen beschuldigingen. Je praat alleen over helpen. Ik heb de kinderen gevraagd: weten jullie een manier om dit kind te helpen. En die verantwoordelijkheid vonden ze heel leuk. Ze kwamen al snel met ideeën als mee laten doen met voetbal.” De situatie verbeterde zich zienderogen. “Je ziet al na een week dat zo’n kind zich ook weer veel vrijer voelt.”
Hoewel De Triangel dus zelden met zulke gevallen te maken heeft, vindt de school het wel van groot belang het pesten aan te pakken. “Een plagerijtje is leuk, maar alleen staan en gepest worden, daar wordt je niet sterker van”, vindt Anja. “Kijk, wie niet geplaagd wordt, is niet populair, maar het kan niet aan jezelf liggen dat je gepest wordt.” Op de vraag of het pesten iets is, wat De Triangel ongeveer jaarlijks mee te maken heeft, kan ze zelfs, of gelukkig, ontkennend antwoorden. “Ons motto is ‘iedereen kent elkaar en iedereen speelt met elkaar’. Er is altijd wel iemand die je wat extra in de gaten moet houden. Maar dat is ook het mooie van KiVa, je leert zelf heel goed te zien waar het menens is of niet.”
