Oorlogsherinneringen nog altijd actueel en tastbaar
“We’re at peace”
OPENDE/GROOTEGAST – Emoties namen de vrije hand op de begraafplaats van Opende afgelopen week. Hoewel het al zeventig jaar geleden is dat het Amerikaanse gevechtsvliegtuig de ‘Sky Queen’ neerstortte nabij Kortwoude, is het verlies van de bemanningsleden voor de achtergebleven familie nog altijd een aanwezigheid in het leven. Terplekke zijn bij het herdenkingsmonument deed de Amerikaanse Randy en Peggy Dietel stilvallen en maakte dat de herinneringen die hun altijd verteld zijn over oom en vliegenier William Dietel, even heel tastbaar werden. Met dank aan Grijpskerkers Bindert Helder en Jan Veenstra kreeg de familie Dietel duidelijkheid over het lot van William. “Dankzij de passie van deze heren, een passie die nu al zeventig jaar voortdraagt, ‘we’re at peace’”, aldus Randy.
Het Amerikaanse echtpaar maakte een lange reis om de plek waar William neerstortte en herdacht wordt, met eigen ogen te aanschouwen. Ze wonen zelf in Texas en kwamen naar Europa om de herinneringen tot leven te zien komen. Na een bezoek aan Margraten waar de lichamen van de overleden bemanningsleden van de Sky Queen tegenwoordig begraven liggen, trokken zij naar Grijpskerk. Het contact met Helder en Veenstra is er al jaren. Zo kwam de vader van Randy, en dus de broer van de overleden William, al in de jaren tachtig naar Grijpskerk. De foto’s hiervan heeft Randy nog altijd op het netvlies als hij zelf aankomt in het noorden van Nederland. Zijn vader is inmiddels overleden, maar het bezoek en vooral het contact met Helder en Veenstra is van groot belang geweest. “Mijn vader kon er vrede mee hebben, toen hij dankzij Bindert en Jan hoorde wat er precies met William was gebeurd. De vrouw van William ontving destijds een pakketje via de post met een vork en een lepel. Verder geen briefje of niks. Ze hadden geen idee wat het moest betekenen, maar iemand had bedacht dat de letters van ‘fork and spoon’, misschien wel voor ‘flyer safe’ stonden. Dus bleven ze hopen dat William had overleefd. Hij had een Duitse achtergrond, dus misschien dat hij na het neerstorten niet gevangen was genomen en zich kon redden in Duitsland.”
Niks was dus minder waar, zoals Helder met eigen ogen als negenjarig jongetje aanschouwde. Het voorval liet hem nooit weer los. “Logisch”, vindt Randy, “juist als je nog jong bent, maken dit soort dingen een enorme indruk. Dat je letterlijk met eigen ogen aanschouwt hoe een vliegtuig naar beneden komt”, bedenkt hij zich en valt stil. Hij verwoordt het goed hoe Helder en Veenstra vervolgens probeerden de onderste steen boven te halen. “Het is een passie geworden voor hun. En daar plukken wij de vruchten van. Dat zij hebben geprobeerd alle stukjes van de puzzel weer op zijn plek te krijgen.”
Voor het bezoek van hun Amerikaanse gasten hadden Helder en Veenstra heel wat in petto. Zo wachtte een ritje in een oude Amerikaanse jeep en bezocht het gezelschap samen de plek waar het vliegtuig neerstortte. “Een bijzonder moment”, vertelt Helder. “Het was exact hetzelfde weer als die 28e juli 1943.” “En”, voegt Veenstra eraan toe, “precies op het moment dat wij daar staan komt er een groot en zwaar vliegtuig laag over vliegen.”
Op dinsdag bezoekt het gezelschap gezamenlijk burgemeester Kor Dijkstra in Grootegast. Ze overhandigen er een door Helder en Veenstra gemaakt boek met alle details over het neerstorten van de Sky Queen. “Een prachtig boek”, aldus Dijkstra, “wat zeker een mooi plekje in het archief krijgt.” Gezamenlijk vertrekken allen vervolgens naar de begraafplaats in Opende waar een ieder stilvalt bij het aanschouwen van het herdenkingsmonument voor de bemanning van de Sky Queen. Emoties zijn tastbaar als Randy eerst Bindert en vervolgens Jan omhelst. “It means a lot to me”, zegt hij voor hij in gedachten verzinkt. Het neerstorten van de Sky Queen gebeurde al zeventig jaar geleden en is nog altijd actueel. Actueel voor de familie Dietel waarin er nog regelmatig over gepraat wordt, actueel nu er zoveel slachtoffers te betreuren zijn bij de vlucht MH17 die neergehaald is in Ukraïne en actueel omdat de vrijheid waarin we nu leven destijds duur bevochten is. Actueel is en blijft het voor dit gezelschap, Peggy en Randy, Jan en Bindert en diens éénentwintigjarige kleinzoon Bindert die alles vastlegt. “Net zo oud als die jonge knapen die in de Sky Queen zaten en niet meer veilig terugkwamen”, bedenkt Bindert zich nadat Peggy en Randy bloemen hebben gelegd, het monument in hun geheugen geprint hebben en in gedachten verzonken de begraafplaats verlaten.
