“Hoe meer stemmen, hoe meer vreugd”

Grootegast, Zuidhorn en De Marne naar de stembus

STREEK – Vorige week draaide het even allemaal om de gemeenteraadsverkiezingen, de verkiezingen waarbij steeds minder mensen de gang naar de stembus maken. In de gemeenten werd van alles geprobeerd om mensen toch naar die stembus te krijgen, omdat deze verkiezingen belangrijker zijn dan ooit door de extra taken die gemeenten erbij krijgen. In Zuidhorn vervoerde het CDA mensen per koets naar het stemlokaal die zelf geen vervoer hadden en Grootegast lanceerde een heuse verkiezingswebsite en werd er ouderwets rondgereden met een geluidswagen. De Streekkrant maakte een rondje langs een aantal stembureaus.

Opkomst Grootegast
hoger dan vier jaar geleden
Geheel tegen de landelijke trend in, gingen in Grootegast juist méér mensen naar de stembus. Bracht in 2010 59 procent van de stemgerechtigden zijn stem uit, afgelopen woensdag maakte 60.9 procent van de kiezers de gang naar de stembus. En eerlijk is eerlijk, in de gemeente Grootegast is daar ook alles aan gedaan. Op de verkiezingsdag staat er zelfs een omroepwagen voor de deur van het gemeentehuis, waar Joost Tanasele van de gemeente mee rond rijdt. De communicatieman van Grootegast is er afgelopen tijd maar druk mee geweest. Er is een goedbezochte website gelanceerd met informatie over de verkiezingen en alle jongeren die voor het eerst mogen stemmen hebben een ansichtkaart gekregen van de burgemeester. “Helaas kun je geen prijzen weggeven”, zegt Joost. “Anders had je een mooie actie kunnen opzetten: ga stemmen en win een iPad.” Maar dat mag dus niet. Een ander creatief idee heeft de jonge ambtenaar wel. “Stel je voor de je bijvoorbeeld op de Martinitoren zou mogen stemmen, of op een andere bijzondere locatie zoals een molen of museum. Dan is het net even wat interessanter voor sommige mensen om te gaan stemmen.”
Op de verkiezingsdag zelf zet Grootegast in op een meer ouderwetse manier om stemmers aan te spreken: namelijk een omroepwagen. De Streekkrant rijdt een rondje mee in de omroepwagen. Het eerste wat opvalt is hoe zo’n geluid er uit de wagen komt. “Heb je al gestemd Fokko?”, buldert Joost door de microfoon als hij de bode van de gemeente ziet rijden. Een duimpje gaat omhoog. En er gaan heel veel duimpjes omhoog. Een jongeman bij de bushalte, een vrouw op de fiets en ook een wat oudere man die zijn tuin staat aan te harken steekt zijn duim de lucht in. Iedereen die we tegenkomen gaat stemmen of heeft gestemd. We stoppen even in Sebaldeburen bij ‘Gebouw Irene’. Het loopt tegen elf uur en af en toe komen er stemmers binnen, voornamelijk ouderen uit de buurt. Beheerder van de kleine kerk Klaas Boerema komt net aanzetten met koffie en koek, vers van de bakker. “We hebben het druk de laatste dagen”, vertelt hij. “Gisteren en eergisteren hadden we hier een vergadering en morgen is er een uitvaart. En nu wordt er gestemd.” Het gaat er gemoedelijk aan toe. Lauwien van Oosten, die voor het eerst op het stembureau zit, verklapt dat ze een Libelle heeft meegenomen voor de wat rustigere momenten. En net als je denkt dat ze er een makkie aan hebben, wil een ouder echtpaar samen het stemhokje in. Dan moet Jelle Sikkema toch ingrijpen en vermaant het echtpaar om toch apart te stemmen. “Moet dat echt?”, wil de man weten. “Wij zijn samen één.”
Dan rijden we door naar Niekerk. Joost kan zich helemaal vinden in zijn rol als omroeper. Enthousiast spreekt hij iedereen aan die het pad van de omroepwagen kruist. Tegen een meneer in de tuin: “Meneer, harde werker. U gaat toch ook stemmen?” De meneer kijkt niet op, maar steekt wel zijn hand op. Vervolgens bij het schoolplein: “Kindertjes, in het leukste dorp van Groningen mag vandaag gestemd worden. Dat mogen jullie nog niet, maar zeg het tegen je ouders!” Bijna iedereen reageert enthousiast. Fietsers steken hun duim op, terwijl Joost vertelt waar het dichtstbijzijnde stemlokaal is. “De duimen gaan de lucht in, het feest van de democratie is vandaag. Hoe meer stemmen, hoe meer vreugd. Ja, je moet toch wat zeggen he?” De enige die minder te spreken is over de geluidswagen, is een heer op nummer zestien. Hij wuift de wagen weg. Maar Joost, die is dik tevreden met een opkomst van 60,9 procent en heeft het er graag voor over.

Het loopt storm in
gemeentehuis Zuidhorn
In Zuidhorn rijdt geen geluidsauto rond, daar ligt de opkomst altijd hoog. Ook dit jaar gingen er flink meer kiezers naar de stembus dan op landelijk niveau, 67,8 procent ging stemmen in de gemeente. Rond het middaguur is er bij het gemeentehuis al veel gestemd. “We gaan denk ik wel over de honderd procent heen hier”, zegt Albert Schipper van het stembureau. “We zitten nu al op 35 procent.” Veel mensen gaan even snel stemmen voordat ze de trein ingaan, het bureau ligt immers erg centraal. Bij dit stembureau zijn geen Libelles of krantjes nodig, zo druk is het. “ Ik heb wel een boek mee, maar die zit nog in mijn tas”, vertelt een dame achter de tafel. Alles loopt op rolletjes, legitimatie wordt niet meer vergeten. Het enige wat niet altijd goed gaat, is het stemmen met volmacht. Wie stemt voor een ander, moet wel een kopie van zijn of haar identiteitsbewijs meenemen. En daar heeft niet iedereen aan gedacht. “Daardoor zijn hier al heel wat stemmen afgevallen”, aldus Schipper. Ook al komt er veel volk op de stemlocaties af, toch kennen veel mensen elkaar wel. Mevrouw Bijl met haar kind bijvoorbeeld, die wordt hartelijk verwelkomd. “De tweede Bijl! En kijk, daar is de derde al. Het is bijltjesdag vandaag.”
In Noordhorn bemant wethouder Bert Nederveen het stembureau bij de Dörpsstee. Ook op dat stembureau zijn al een paar stemmen verloren gegaan. “Twee van mensen op de vrachtwagen en twee andere mensen zijn op reis in Zuid-Amerika. Er wordt nu nog geprobeerd om een foto van de paspoorten te regelen, maar of dat lukt?” Voor de wethouder en zijn tafelgenoten wordt goed gezorgd. Slager Boersema brengt eten langs. “En het is ook gewoon gezellig, je komt buren en kennissen tegen. Eén kritiek puntje: het is hier wel wat tochtig.”

In Zoutkamp veertig
keer een blanco stem
Ook in De Marne is het opkomstpercentage goed: 57,7 procent. De Streekkrant spreekt over de verkiezingen met wethouder Harm Evert Waalkens. Voor hem zit de klus erop, hij keert niet terug als wethouder. “Voor mij waren de verkiezingen dus een stuk ontspanner dan normaal, al hoop je natuurlijk dat hetgeen wat je bij de weg hebt gezet, om is gezet naar vertrouwen van de kiezers.” Volgens Waalkens is dat deels gelukt. ‘Zijn’ PvdA heeft wel een zetel verloren, maar de verliezen zijn niet zo extreem als in andere gemeenten. “Het had een veel groter bloedbad kunnen worden. De landelijke trend zou een excuus kunnen zijn, dat vertaalt zich ook in onze uitslag. En dat vind ik jammer, we hebben ons beste beentje niet alleen voor gezet tijdens de campagne, maar de hele vier jaar. In Zoutkamp is overigens iets bijzonders gebeurd. Daar hebben veertig kiezers een blanco stem ingevuld. Een proteststem van teleurgestelde kiezers. Waalkens wijdt het aan de tegenslagen in de visserij, het faillissement van Heiploeg. “Dit treft zo’n gemeenschap enorm. Of de politiek wat moet doen met deze stemmen? Heiploeg krijg je er natuurlijk niet mee terug, dus daarom moet De Marne blijven inzetten op alternatieve werkgelegenheid, in de dienstensector en toerisme en recreatie. De pareltjes in het gebied liggen voor het oprapen. De uitdaging is om de lokale economie aan de praat te houden en te krijgen.” Voor Waalkens is zijn werk in De Marne gedaan. “Ik ga terug naar de boerderij. Ik heb vanochtend mijn bureau al opgeruimd. De Marne zal voor mij altijd een apart plekje houden in mijn hart. Het is toch goed dat de PvdA nog steeds aan tafel zit. Niet alleen als schild voor de zwakkeren in de samenleving, maar ook om innovatief mee te blijven denken in een gebied dat te maken heeft met krimp.”