Streek ziet niks in mega herindeling

Kabinetsplannen hebben grote gevolgen voor de regio

STREEK – Burgemeesters in de streek fronsten hun wenkbrauwen vorige week toen het regeerakkoord bekend werd gemaakt. In dat akkoord was niet alleen te lezen dat overgegaan moet worden tot grootschalige herindeling, maar ook dat er weer nieuwe forse bezuinigingen aan zitten te komen voor de gemeentekas. Hoe hoog deze bedragen zijn, is niet bekend. Verwacht wordt dat het om meer dan een half miljoen gaat.

Blij zijn ze wel dat er nu een plan ligt en er duidelijkheid komt. “Ze zijn nogal wat van plan,” zegt burgervader Bert Swart (CDA) van Zuidhorn nuchter. Hij gaat niet mee in de plannen tot grootschalige herindeling. Deze plannen zouden betekenen dat de helft van de provincie één nieuwe grote gemeente gaat worden. “Als burgemeester moet je fysiek beschikbaar zijn. Als je een hele grote gemeente maakt, kun je niet meer bij al je dorpen langs.” Hij ziet het op korte termijn niet gebeuren dat de gemeenten in de provincie samengaan. “Financieel schiet je er geen bal mee op en je komt verder van de burger af te staan,” is zijn conclusie. Wel zal er volgens hem meer samengewerkt moeten worden.

In Leens snapt burgemeester Koos Wiersma (CDA) wel dat het nieuwe kabinet keuzes heeft moeten maken. “Of dat de juiste keuzes zijn, zoals bij de zorgpremie, kan ik op dit moment nog niet goed beoordelen. Veel zal af gaan hangen van de uitwerking. Bij de gemeente is dat net zo. We hebben nu berekend dat we misschien wel tussen de vijf en zes ton per jaar minder krijgen. Tijdens de voorjaarsnota moeten we het daar wel over hebben.” Dat gemeenten groter moeten worden, ziet hij wel zitten. Toch gaat hij niet voor het idee met de 100.000 inwoners. “Ik denk dat het goed is om te kijken naar opschaling, maar daarbij moet het niet over getallen gaan. Het zou beter zijn om te kijken welke gebieden al van nature met elkaar verbonden zijn. Met dit plan gooit het kabinet wel een hele grote steen in de vijver.”

Burgemeester Kor Dijkstra (CDA) van Grootegast reageert vanuit Berlijn. “Grote onzin,” noemt hij het plan tot herindeling. “Hier moet maatwerk komen.” Hij verwacht dat de gemeente het de komende jaren zwaar gaat krijgen als deze nog meer taken krijgt. “De jeugdzorg, de AWBZ, noem het maar op.” Vertrouwen heeft hij erop dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) voor de belangen van de gemeente op gaat komen.”

Zorgen bij Piet Adema (CU) zijn er over de WW. Hij is bang dat de nieuwe plannen kunnen leiden tot armoede. “De druk op gemeenten zal alleen maar toenemen. De conjunctuur is op dit moment laag en dat is hopeloos.” De taken die gemeente extra krijgt, worden volgens hem ook niet voldoende gecompenseerd. “We krijgen een aantal taken erbij, maar moeten op het budget zo’n 25% inleveren. Als gemeente kunnen we het wel goedkoper, maar dat levert hooguit 15% besparing op.”

Adema vraagt zich hardop af hoe hard het zal lopen met de herindelingen. “Als het van bovenaf opgelegd wordt, hebben we geen keuze. Ze hebben in 2017 ook al 1 miljard ingeboekt als besparing. Als we niet gaan herindelen, zullen die opbrengsten toch ergens anders vandaan gehaald moeten worden. In Friesland zal het heel spannend gaan worden. Zelfs de gemeente Leeuwarden heeft niet eens 100.000 inwoners.” Over hoe gemeenten tot herindeling worden aangezet heeft Adema wel vermoedens. “Gemeenten zullen misschien minder geld krijgen als ze niet gaan opschalen. Dan zal je toch de keuze krijgen wat je wilt als gemeente. We moeten dat dan met de gemeenteraad overleggen.”

Of de gemeente zelfstandig kan blijven hangt van de steun van andere partijen in de Tweede Kamer af. “Het CDA en de ChristenUnie hebben altijd gewerkt met het ‘van onderaf’-principe. Partijen als D66 en GroenLinks hebben totaal geen affiniteit met het niet-stedelijke gebied van Nederland. In Randstad kan ik me voorstellen dat kleine gemeenten willen herindelen, maar in het noorden is er geen aanleiding voor.”

Bij de provincie Groningen worden de bezuinigen ook langzaam duidelijk. “Dit wordt een grote stapeling van pijnlijke ingrepen,” zegt gedeputeerde William Moorlag (PvdA). “Bijna niets zal buiten schot blijven. Op de infrastructuur zal een hele zware bezuiniging komen, die ook zijn sporen in de samenleving krijgt. Iedereen gaat de gevolgen merken.” Toch ziet hij ook lichtpuntjes: “Die 200 miljoen voor de natuur van het Lenteakkoord gaat nu naar de provincies. Ook wil het nieuwe kabinet gaan werken aan de verduurzaming van de energie. Grote stappen moeten er gemaakt worden met offshore windmolenparken. Dit wordt momenteel vanuit de Eemshaven ontwikkeld en het biedt grote kansen.”

Gedeputeerde Mansveld vervangt Joop Atsma

De Groningse gedeputeerde Wilma Mansveld (PvdA) zal het stokje overnemen van Joop Atsma (CDA) uit Surhuisterveen. Blij is Moorlag voor zijn collega, die nu Staatssecretaris op het Ministerie van Infrastructuur en Milieu wordt. “Het is een luxeprobleem dat ze weg gaat. Ze was een goede gedeputeerde. Het is goed dat iemand uit Noord-Nederland naar Den Haag gaat om de noordelijke belangen te verdedigen.” Een wijze raad voor haar heeft hij ook: “Blijf goed oog houden voor de noordelijke belangen en houdt die nuchterheid vast.”