Ien e kost
Op dit moment binnen der veul jonge minsen op zuuk noar n koamer of n starterswoning en kinnen gien plak vienden of kinnen et niet betoalen. Vlak noa de oorlog was er ok n periode van grote woningnood en destieds was t hielemoal niet roar dat jonge stellen bij oldern ienwonen gingen. Ze nammen dan voak ok n deel van e zörg veur de oldere op zich.
Mien eigen olders hemmen dat ok doan. Ze kregen twee koamerkes bij mien overgrootolders aan e Zuderweg ien e Penne. En ien één van die twee bin ik geboren. Mien mamme zörgde veur mij en ok veur grootmoeke Antje die ziekelek was. Mien opoe en opa Reitsma wonende op e Kruusweg ien Moarum (zie foto) en hadden et niet breed. Opa had as kiend polio had en zien rechterarm was doardeur verlamd. Dat het hum er niet van weerholden om altied haard te warken. Hij was o.a. bakkersknecht en fietste alle doagen met n grote körf aan t stuur deur Moarum. Ien die tied had Moarum nog niet veul verharde wegen, et vereiste dan ok hiel wat stuurmanskunst om met één hand zo’n zwoare fiets deur t modderege dörp te sturen. Loater was hij n bekende ien hiel Moarum, want hij bezörgde et Nijsblad van t Noorden en de VARA gids. Hij verkocht boeken veur de Arbeiderspers en liep met kwitanties. Opoe moek alle doagen et gemeentehuus en t arbeidsbureau schoon en zörgde veur vier kiender.
Doarnoast hadden ze kostgangers, voak ambtenoaren. Opoe kookte alle doagen veur die hiele koppel en bruukte de groenten uut eigen tuun. Ze kon van n lut beetje n hieleboel moaken, want dat had ze tot kunst verheven. Bijveurbeeld andievie, dat slinkt altied bot, opoe goot et vocht niet òf mor mengde et met maïzena en dan had ze toch nog n grote schoal vol ‘groenten’. Sums werden er ok andere dingen aanpast veur de kostgangers. Ze hadden een keer n hiele lange kostganger die niet ien t berre paaste. De vaste kast werd opofferd, der werd n gat ienzoagd, t berre der tegenaan schovenen zo was er plak veur de voeten van e kostganger.
Schoolmeesters, juffrouws, seizoenarbeiders die voak niet lang op één plak warkende, hadden een kosthuus. Ok alleenstoanden wonende meest bij familie ien. En bij boerenfamilies was et niet vremd as de ‘olle boer en boerin’ aan één kant van e boerderij wonende en t jonge stel met kiender aan andere kant. De jonge minsen hielpen de ollen en andersom.
Toen kwam de periode van e stacaravan op t heem, zodat de familie dicht bij mekoar was, mor toch apart wonende. En nou hemmen we de kangoeroe –woningen. Een bestoand huus ien tweeën delen of er n deel bij bouwen. De gang noar t bejoardenhuus i-der uut, der is gien plak behalve as je echt hulpbehoevend binnen.
Dus as je wat koamers over hemmen, is et meschien wel zo handeg om jonge minsen ien huus te nimmen. Zij kinnen dan de zwoare, vervelende en tiedrovende klusjes opknappen, boodschappen doen, heeg knippen of gras maaien. Een bijkommend veurdeel van dizze methode is dat jongere minsen voak veul verstand hemmen van elektronica. Hoe voak gebeurt et niet dat wij net weer op t verkeerde knopke drukken en e televisie, computer of telefoon hielemoal uut order is. Jonge minsen kriegen alles zo weer aan e proat. Dat is toch geweldeg. Bovendien soamen koken en eten en dan even een potje rummikub, dat is toch hartstikke gezellig.
We regeln et zo: Allereerst levern we allemoal wat van onze privacy ien. Dan geven de oldern de jongern een plak om te wonen, met as bijkommend veurdeel, et gebruuk van n grote tuun, grates internet, altied aansproak en goeie road. En de jongern, bieden de oldern hulp bij alles wat ze zelf niet meer kinnen.
Twee vliegen ien één klap, of binnen et er drie?
Alie de Vries
Mientje : ‘Onze lieve heer het vrimde kostgangers!’
